Οι μεγαλοπρεπείς Τάφοι των Ρωμαίικών χρόνων, χώρος προστασίας των πρώτων Χριστιανών.
Οι «Τάφοι των Βασιλέων» βρίσκονται κοντά στη θάλασσα στη βορειοδυτική νεκρόπολη της Πάφου. Χρωστάνε το όνομα τους στο μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια τους καθώς και στην αρχαιοπρέπεια που εκπνέει ο δωρικός ρυθμός που εμφανίζεται σε μερικούς από αυτούς και όχι επειδή εκεί ενταφιάστηκαν Βασιλιάδες. Κάποιοι πρέπει να ανήκουν στην αριστοκρατία της Πάφου. Οι Τάφοι των Βασιλέων φαίνεται ότι αποτελούσαν χώρο ταφής των μελών της πολιτικής και διοικητικής ελίτ της πρωτεύουσας της Κύπρου υπό το κράτος των Πτολεμαίων.
Είναι σκαλισμένοι σε βράχους και χρονολογούνται από τα Ελληνιστικά και πρώτα Ρωμαϊκά χρόνια. Πολλοί από αυτούς μοιάζουν με κανονικά σπίτια, με δωμάτια (εδώ πρόκειται για δωμάτια ταφής) που ανοίγουν σε ένα αίθριο με περιστύλιο. Μοιάζουν πολύ με τάφους που βρέθηκαν στην Αλεξάνδρεια αποδεικνύοντας τις στενές σχέσεις μεταξύ των δύο πόλεων στα Ελληνιστικά χρόνια.
Το νεκροταφείο ήταν σε χρήση από την ελληνιστική μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή (2ος π.Χ. αι.-2ος αι. μ.Χ.). Οι τάφοι χρησιμοποιήθηκαν και από τους πρώτους χριστιανούς, ενώ μερικοί από αυτούς, αφού τροποποιήθηκαν κατάλληλα, χρησιμοποιήθηκαν και κατά το Μεσαίωνα από τρωγλοδύτες. Παράλληλα ο χώρος αποτελούσε ένα διαχρονικό λατομείο. Οι Τάφοι των Βασιλέων συλήθηκαν τουλάχιστον κατά τον 19ο αιώνα. Ανασκαφές άρχισαν κατά την περίοδο 1915-16, συνεχίστηκαν με διακοπές από το 1937 μέχρι το 1951, ενώ από το 1977 άρχισε η συστηματική ανασκαφική έρευνα της νεκροπόλεως, μέχρι το 1990.
Στο χώρο υπάρχουν τάφοι διαφόρων τύπων: απλοί λακκοειδείς σκαμμένοι στο βράχο, θαλαμοειδείς που αποτελούνται από το δρόμο και από έναν ή δύο ταφικούς θαλάμους που περιέχουν νεκρικές θήκες και, τέλος, τάφοι με περίστυλο αίθριο. Αυτοί είναι και οι πιο εντυπωσιακοί. Αποτελούνται από μια μεγάλη υπόγεια υπαίθρια αυλή ορθογώνιου σχήματος, λαξευμένη στο φυσικό βράχο. Οι στοές που περιβάλλουν την αυλή υποβαστάζονται από ασβεστολιθικούς κίονες δωρικού ρυθμού. Οι νεκρικοί θάλαμοι και οι νεκρικές θήκες είναι λαξευμένοι στις πλευρές των στοών. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι τάφοι αυτοί έφεραν τοιχογραφίες, κατά το πρότυπο των αντίστοιχων τάφων της Μακεδονίας, τόπου καταγωγής των Πτολεμαίων.
Τα πλησιέστερα ταφικά παράλληλα τα συναντούμε στην επίσης πτολεμαϊκή νεκρόπολη του Μουσταφά Πασιά στην Αλεξάνδρεια. Τα αρχικτεκτονικά στοιχεία και στα δύο κοιμητήρια είναι ελληνικά και προέρχονται από το πρότυπο της ελληνιστικής οικίας, ενώ η ναόσχημη πρόσοψη παραπέμπει στους γνωστούς μακεδονικούς τάφους της Βεργίνας στη Μακεδονία.
