Αρχάγγελος Μιχαήλ ( παλαιά εκκλησία ) στο Φρέναρος

H πετρόκτιστη εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Φρέναρος χρονολογείται στον 12ο αι. μ.Χ., είναι μονόκλιτη με τρούλλο, υπάρχει σε αυτόν προεξέχουσα ημικυκλική αψίδα ενώ διασώζει την μοναδική παγκυπρίως τοιχογραφία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Η εκκλησία στο παρελθόν ήταν πλούσια σε τοιχογραφικές απεικονίσεις, ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου, εξαιρουμένης αυτής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, έχουν καταστραφεί. Η αψίδα, δυτικά, επεκτάθηκε για να ενωθεί επίσης με τον μονόκλιτο τρούλλο του ναού στον νάρθηκα. Το θολωτό πρόπυλο, που αποτελεί επίσης μεταγενέστερη προσθήκη υπολογιζόμενη στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, στηρίζεται σε τρία εντοιχισμένα οξυκόρυφα τόξα . Φαίνεται ότι η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε και από την Λατινική εκκλησία πράγμα το οποίο μαρτυρείται από την εντοιχισμένη πλάκα στα βόρεια που απεικονίζει φθαρμένα σύμβολα.

Χαρακτηριστικά του ναού είναι τα ημικυκλικά τόξα και οι καμάρες ενώ η τοιχοδομία του περιλαμβάνει αδρά πελεκημένους πωρόλιθους αρμολογημένους με χοντρό ασβεστοκονίαμα. Τόσο ο τρούλος της εκκλησίας όσο και η υπόλοιπη στέγαση δεν περιλαμβάνουν οποιαδήποτε κεράμωση αλλά είναι σουβαστισμένα και αυτά με ασβεστοκονίαμα.

Η παλιά εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ εντοπίζεται στο κέντρο του χωριού Φρέναρος της επαρχίας Αμμοχώστου δίπλα από την καινούρια εκκλησία του Αγίου. Η στέγη και οι εικόνες της παλιάς εκκλησίας συντηρούνται από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Μέσα στο ναό βρίσκεται η περίτεχνη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χρονολογείται τον 19ο αιώνα και αποτελεί δείγμα κυπριακής τέχνης. Το εικονοστάσι της εκκλησίας είναι ημιτελές.

Ο ιερός ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι επίσης γνωστός διότι φιλοξενεί μια σπάνια εικόνα αφιερωμένη στην Παναγία της Σαϊντανάγια (Κυρά μας στα Ασσυριακά). Η Μονή της Σαϊντανάγια βρίσκεται στην Συρία και αποτελεί μετά την Ιερουσαλήμ το σημαντικότερο μέρος προσκύνησης των Χριστιανών μιας και εκεί υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που κρατά τον Ιησού ως βρέφος. Στην Κύπρο φιλοτεχνήθηκε κατά τον 14ο αι. μ.Χ. μια βυζαντινής τέχνης εικόνα στο όνομα της Παναγίας αυτής και τοποθετήθηκε στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Στην Κύπρο η εικόνα είναι γνωστή και ως η «Παναγία του κυνηγιού» λόγω του θαύματος που βίωσε ο Ιουστινιανός όταν αντιμετώπισε τους Πέρσες στην Συρία. Καθώς ο στρατός, όπως λέγεται, υπέφερε από έλλειψη νερού, εμφανίστηκε στον αυτοκράτορα ένα ελάφι το οποίο και κυνήγησε επίμονα. Το ελάφι τον οδήγησε σε μια πηγή νερού και αφού πήρε την μορφή της Παναγίας είπε στον Ιουστινιανό να κτίσει, σε σημείο που του υπέδειξε, ένα ναό αφιερωμένο σε αυτή.

Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ αποτελεί δείγμα υψηλής αρχιτεκτονικής, φιλοξενεί την μοναδική τοιχογραφία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και επίσης εκεί μπορεί κανείς να συναντήσει την σπάνια εικόνα της Παναγίας της Σαϊντανάγια. Αξίζει μια επίσκεψη για να θαυμάσει κανείς όλα τα προαναφερθέντα.