Πλατανιστάσα

Το χωριό Πλατανιστάσα ανήκει διοικητικά στην επαρχία Λευκωσίας και βρίσκεται στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς, στο κέντρο του Τροόδους. Η ελάχιστη απόστασή του από την πρωτεύουσα είναι 40 χιλιόμετρα αν ακολουθήσει κανείς τον δρόμο Λευκωσίας – Ανθούπολης – Αγροκηπιάς.

Η κοινότητα είναι κτισμένη σε υψόμετρο 940 μέτρων και το φυσικό τοπίο που την περιτριγυρίζει ον τραχύ βουνίσιο, περιλαμβάνει βαθιές στενές κοιλάδες και απότομες βουνοκορφές. Το χωριό διαρρέει επίσης, ο ποταμός Περιστερώνας Σερράχη.

Η ιστορία του χωριού είναι πανάρχαια και μια πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων μαρτυρά την βαθιά στους αιώνες ελληνικότητά του. Ανευρέθηκαν προχριστιανικοί τάφοι, βωμός αλλά και ερειπωμένοι οικισμοί με τα ονόματα: «Περάτηδες-Διποτάμια» και «Βρύση της Ζιντήλας». Το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της κοινότητας περιλαμβάνει γνήσιες ομηρικές λέξεις όπως νόστος, ληνός, δόμη, δώμα, όρνιθα, αίγα, ρίφι, ρούς, πράγμα που φανερώνει την αρχαία ύπαρξη του χωριού ως μία προέκταση του ελληνικού κόσμου.

Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την ονομασία του χωριού. Η πρώτη και επικρατέστερη είναι ότι το όνομα Πλατανιστάσα προέρχεται από το δέντρο πλάτανος που ευδοκιμεί σε μεγάλο βαθμό στην περιοχή. Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα προήλθε λόγω της ύπαρξης φράγκικου παλατιού της βασιλικής οικογένειας στο κέντρο της κοινότητας. Παλατιστάσα σημαίνει περιοχή που βρίσκεται το παλάτι και με παραφθορά της λέξης βγαίνει το Πλατανιστάσα. Η τρίτη εκδοχή κάνει λόγο για προέλευση του ονόματος του χωριού από την πλατάνα. Πλατάνα είναι ένα είδος πεταλοειδούς μετάλλου που τοποθετούσαν στο παρελθόν κάτω ή πίσω από τις ποδίνες τους οι κάτοικου της Πιτσιλιάς.

Στο χωριό υπήρχε ζωή κατά τη φραγκική δυναστεία, πράγμα που μαρτυρείται από τα φράγκικα τοπωνύμια στο κέντρο της κοινότητας όπως «Λουβαράς» (τόπος υδάτων), «Βίκλα» (Παρατηρητήριο) κ.α. Σύμφωνα με μαρτυρίες του βυζαντινού χρονογράφου Γεώργιου Βουστρωνίου, το χωριό παραχωρήθηκε το 1474 στον Γεώργιο Κονταρίνι, κόμητα της Γιάφας, που ήταν συγγενής με τη γνωστή Αικατερίνη Κορνάρο.

Παρά το μικρός μέγεθος του χωριού που αριθμεί μόνο 150 μόνιμους κάτοικους, η γραφικότητα και τα αξιοθέατα που υπάρχουν στην Πλατανιστάσα την καθιστούν ως ένα από τους πιο ελκυστικούς ορεινούς προορισμούς. Η πράσινη κοινοτική πλατεία αποτελεί ένα μοναδικό χώρο που μπορεί κανείς να αγναντεύσει πανοραμικά τις κοιλάδες με τα φουντουκόδεντρα. Ο πράσινος χώρος στάθμευσης, ειδικότερα την άνοιξη με τους ανθισμένους αμυγδαλώνες, δημιουργεί μιαν εξαιρετική αίσθηση στον επισκέπτη. Έξι χιλιόμετρα έξω από το χωριό, βρίσκεται, επίσης, η βυζαντινή εκκλησία του Σταυρού του Αγιάσματι η οποία τυγχνάνει προστάσιας από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Η Πλατανιστάσα αποτελεί ένα συνονθύλευμα φυσικού κάλλους και πολιτισμικών στοιχείων που καθορίζουν την ταυτότητά μας. Περνώντας από αυτό το πανέμορφο χωριό ο καθένας γίνεται ένα με τη φύση και την ιστορία.